İstanbul’un turistik kalbi Eminönün’de metro çıkışında tarihi bölgeyi gezmeye gelen yerli ve yabancı ziyaretçilere 200 yıllık tarihi yapıyı turizm/eğlence dönüşüm projesi.
Arap Hanı, bir iç avlu etrafında düzenlenmiş beşik tonozlu mekânlardan oluşan iki katlı, kâgir bir yapıdır. Klasik Osmanlı ticaret han mimarisinin plan şemasını tekrar etmekle beraber, 19. yüzyılda, batı etkisiyle birlikte görülen malzeme ve üslup farklarını da içermektedir. Bu özellikleri ile yapı, Osmanlı şehir hanlarının batılılaşma çabaları ile birlikte geçirdiği köklü değişiklikleri de gözler önüne sermektedir.
Arap Hanı, İstanbul’un Eminönü İlçesi’nde, Kıble Sokak üzerinde yer almaktadır. Hanın yapım yılı veya isminin menşeine ilişkin net bir bilgiye ulaşılamamıştır (Göktan, 2005). Ancak, Osmanlı şehir hanları içerisinde, İzmir’deki Arap Hanı, Halep’te Venedikliler Hanı, İstanbul’da Acem Hanı gibi dış ülkelerden yerleşime gelen yabancı uyrukluları barındıran ve dolayısıyla bu isimlerle anılan hanlar olduğu bilinmektedir (Ersoy, 2001). Arap Hanı’nın da benzer bir oluşuma örnek teşkil etmiş olması muhtemeldir.
Arap Hanı, en erken, 1892 tarihli Küçükpazar yangın haritalarında görülmektedir. Lejandı bulunmayan haritada, bugünkü şekliyle çizilmiş olan Kıble Sokak’ın, o tarihlerde meydana gelmiş lokal bir yangının ardından düzenlenmiş olduğu anlaşılmaktadır.
Şehir hanı olarak inşa edilen Arap Hanı, 208 m² taban alanına sahip, iki katlı, kagir bir yapıdır. Bitişik nizamda ve parsel biçimine uygun olarak yapılmıştır. Yapının plan şeması, bir iç avlu etrafında düzenlenmiş, üzeri beşik tonozla örtülü mekânlardan oluşmaktadır. Katlar arası ulaşımı sağlayan merdiven tek kollu olup, güney cephesine bitişik olarak konumlanmıştır. Birinci katta yer alan odalar, orta avluyu üç tarafından çeviren, demir kolon ve kirişlerin taşıdığı tonozlu bir revaka açılır. Her odada bir ocak ve niş bulunmaktadır. Odaların taş söveli, dövme demirden kapılarının özgün olduğu düşünülmektedir. Revaka açılan pencereler ise yuvarlak kemerli olup, taş sövelerle belirginleştirilmiştir. Dikdörtgen ve yuvarlak profilli kemerlerin, vurgulanmış kilit taşları bezemelidir.
Arap Hanı Orta Avlu Arap Hanı 1. Kat
Bitişik nizamda inşa edilmiş olan yapının iki cephesi bulunmaktadır. Tuğla duvarların üzeri taş kaplanmak suretiyle oluşturulmuş cepheler, 19. yüzyıl özellikleri göstermektedir. Yatay silmelerle bölünmüş olan cepheler, saçak silmesinin üstünde parapetle sonlanır. Simetri ekseninden sağa kaymış olan giriş aksı, yüzeyden bir miktar taşırılarak vurgulanmıştır. Girişin kilit taşı motifli yuvarlak kemeri, üzengi çizgisinde sütun başlığına benzer bir başlık bulunan taş sövelere oturmaktadır.
Kemerli girişin her iki yanında bulunan dekoratif amaçlı pilastrlar ve bu pilastrların üzerinde giden yatay silme bir çerçeve oluşturmaktadır. Zemin kat ve 1. kat pencereleri düşeyde aynı hizada olup, yuvarlak kemer ve taş sövelerle belirginleştirilmişlerdir. Kilit taşları vurgulanmış bu kemerlerin sövelere oturduğu üzengi hizasında bir başlık bulunmaktadır. Giriş cephesinin her iki köşesine birer kuş evi yerleştirilmiştir.
